Zo nu en dan denk ik aan de dood

Niet dat ik er bewust voor ga zitten. Het komt gewoon voorbij en dan blijf ik er even bij stilstaan. Ik vind de dood een boeiend onderwerp. Omdat het zo bij het leven hoort.

Van de ene kant is het simpel: ieder levend wezen dat ooit is geboren, gaat daarbij automatisch ooit dood. Van de andere kant is het ingewikkeld: want hoe ziet de dood er eigenlijk uit en wat kunnen we er nou echt van verwachten?

In mijn vroege jeugd vond ik een keer een dode vogel. Nog helemaal intact, alleen zat er geen leven meer in. Het was stijf en hard. Dat fascineerde me. In een servetje in mijn jaszak nam ik de vogel mee naar huis. Ik stopte het in een doosje. En soms haalde ik het eruit en legde ik het op de vensterbank met mijn raam open. Geen idee waarom ik dat deed. Misschien dat ik op die jonge leeftijd al iets probeerde te begrijpen van de dood. En daarmee het leven. Na een paar dagen vond mijn moeder het doosje, schrok zich te pletter en haalde alles weg.

Toen ik studeerde vertelde iemand die ik kende van de middelbare school me dat iemand van die school ziek was geworden. Dat was een hele tijd geleden en ik hoorde het toen pas. Dit was voor het internet en mobieltjes-tijdperk. Met die persoon ging het inmiddels weer prima, maar ik bedacht me ineens dat iemand ook dood kan zijn zonder dat je dat weet. In je eigen hoofd leeft die ander dus nog gewoon. Ergens in die periode ging ik er eens goed voor zitten. Bedacht hoe het zou zijn als ik nu ineens dood zou gaan, wie dat allemaal moest weten, wat voor muziek ik op mijn begrafenis wilde hebben, wat voor bloemen. Dat was enorm intens, om me dat allemaal voor te stellen. Het voelde ook goed. Bevrijdend. Pas jaren later realiseerde ik me dat ik veel meer in het leven ben gaan staan door stil te staan bij het feit dat ook ik ooit dood ga.

Van toen tot nu ben ik er vaak mee bezig. Soms volop. Soms zijdelings. Heb boeken gelezen over dingen als doodgaan, bijna-dood ervaringen, engelen, levensenergie, zielen, hospice zorg, palliatieve zorg, Boeddhisme. Fictie en non-fictie. Ben vrijwilliger geweest in een hospice.

Een vriend van mij overleed ineens toen ik 27 was. Echt uit het niets. Dat heeft heel veel indruk gemaakt. Ik denk weleens dat zijn dood er zeker aan heeft bijdragen dat ik zoveel mogelijk mijn hart wil volgen in dit leven.

Bijna vier jaar geleden overleed mijn vader, zeven maanden nadat we hadden gehoord dat hij ongeneeslijk ziek was. Ik vind nog steeds dat hij minstens 150 had moeten worden, maar ik kan ook niet ontkennen hoe mooi en intens die laatste maanden waren. Met de dood in het vooruitzicht kunnen er bijzondere dingen gebeuren, als je daarvoor openstaat. Dat stond hij. Dat stonden wij. Lees ook de Ode aan mijn vader.

Een jaar later overleed mijn liefste tante. Voor haar schreef ik Ode aan mijn tante. Het cliche is gewoon waar: zodra je weet dat iemands einde in zicht is, wordt de tijd samen kostbaarder. Omdat je je beseft dat het eindig is. Op een dag wist zij dat het einde nabij was en ik had het grote geluk om haar even alleen te treffen, tussen al het bezoek door dat zij die dag kreeg. Net voordat ik naar huis ging, bedankte zij me voor alle momenten die we samen in ons leven gedeeld hadden. Zij wist en accepteerde dat het leven voor haar bijna ophield. En daardoor kon zij dit alles zo zeggen. Ik vind het nog steeds zo bijzonder, ontroerend en krachtig.

Afgelopen zomer is een vriendin van me overleden. Verkeersongeluk. Ik woonde toen in Ierland en weet nog dat ik verbaasd werd toen een anderen vriendin me belde. Al toen ze haar naam zei, realiseerde ik me dat er iets was gebeurd. Als iemand overlijdt terwijl je daar even niet woont, voelt dat extra vervreemdend.

Eind vorig jaar heb ik deelgenomen aan een retraite ‘ Facing Loss, Healing Grief’, in Dzogchen Beara in Ierland. Alle deelnemers hadden een naaste verloren. Familie en geliefden waren ziek geweest, door toedoen van anderen omgekomen, slachtoffer van geweld of stilletjes heengegaan. Het verdriet en de pijn van sommigen leek te groot om ooit overheen te komen. En toch.. door al het samen delen, de verschillende oefeningen en meditaties en het hele weekend zo openlijk over de dood te praten, kwam er bij iedereen wat ruimte. Magisch en bijzonder om bij te zijn. Hoopvol ook.

De dood is nu eenmaal onderdeel van leven. En hoe meer mensen dat idee omarmen, hoe meer ruimte er is om liefdevoller en bewuster in het leven te staan.

“Whether we consider ourselves to atheists, Jews, Christians, Muslims, Hindus, or Buddhists, whether we believe in rebirth or not, what is most important is that we develop a “good heart”, by taming our selfish aspects and training ourselves constantly to express compassion, love and forgiveness to others.
Developing such a good heart throughout life enables us to heal our relationships with others, bring peace into this troubled world, and meet death without fear.”
Christine Longaker – Facing death and finding hope

Boekentips:
Dit zijn allemaal boeken die voor mij in dit rijtje passen. Op volgorde van wanneer ik ze gelezen heb. Kijk eens welke namen en titels jou aanspreken. Zelf lees ik overigens veel in het Engels, maar de meeste boeken zijn ook in het Nederlands te lezen.

• Alice Sebold – The lovely Bones
• Kevin Brockmeier – The brief history of the dead
• Gabrielle Zevin – Ergens
• Eckhart Tolle – De kracht van het nu
• Neale Donald Walsch – Een ongewoon gesprek met God
• Marie-Claire van der Bruggen – Het sprookje van de dood
• Marianne Williamson  – Terugkeer naar liefde
• Hermann Hesse – Siddharta
• Mitch Albom – Mijn dinsdagen met Morrie
• Sogyal Rinpoche – Het Tibetaanse boek van leven en sterven
• Lorna Byrne – Engelen in mijn haar
• Barbara Stok – Over de levensgenieter die haar angst voor de dood wil verdrijven (stripboek)
• Dr. Jill Bolte Taylor – Onverwacht inzicht
• Mike Dooley – The top ten things dead people want to tell you
• Pim van Lommel – Eindeloos bewustzijn
• Elisabeth Kübler-Ross – Dood. Het laatste stadium van innerlijke groei
• Caroline Myss – Anatomie van de ziel
• Jasper Enklaar – Terminus. Dr. Ben Zylicz en de kunst van het sterven
• Howard Storm – My descent into death
• Christine Longaker – Facing death and finding hope